Verslag Workshop van
Erik ten Broeke en Marleen Rijkeboer
Tekst: Carien Karsten, schema
Gerard Smit
Hoe kun je EMDR inzetten bij de behandeling van dwangstoornissen? Over
die vraag ging de netwerkavond van 26 november die door 350 EMDR-therapeuten
werd bezocht.
Gewoonlijk behandel je een dwangstoornis met Exposure
en Respons Preventie (ERP). In hun
workshop lieten Marleen Rijkeboer en Erik ten Broeke zien hoe je daarnaast ook
effectief EMDR-strategieën kunt inzetten.
Bijna iedereen heeft wel eens dwanggedachten of
impulsen. Je
staat bijvoorbeeld op een perron en denkt: “ik hoef
maar een stap naar voren te doen en ik lig onder de trein” - dan doe je onwillekeurig een stap
naar achteren. En daar blijft het bij.
Dwangstoornis
Bij mensen met dwangstoornissen
gaat dat anders. Dan probeert iemand om terugkerende,
intrusieve gedachten, beelden of impulsen te beheersen door dwangmatig te handelen of denken. Het kan zijn dat iemand bang is
om een ander te verwonden, te besmetten of zelf te doden. Of om gek te worden,
of pedofiel te zijn. Om te voorkomen dat dat gebeurt, worden dan steeds dezelfde
handelingen herhaald.
“Bij een dwangstoornis
zou je kunnen zeggen dat de oplossing het probleem is”, zegt Marleen Rijkeboer. Iemand gaat bijvoorbeeld tellen, handen wassen of telkens opnieuw controleren of iets wel of niet
is gebeurd.
Bij 90% van de OCS
komen intrusieve beelden voor die dezelfde kenmerken hebben als de beelden van
PTSS. De patiënt met dergelijke beelden vindt zichzelf een slecht en gevaarlijk
mens. De disfunctionele overtuigingen zijn: ik ben kwetsbaar, ik ben
verantwoordelijk voor het leed van anderen, ik mag beslist geen fouten maken en
ik moet alles 100% zeker weten.
TAF, TEF en TOF
Het inzicht over de grote invloed van het denken op
dwangstoornissen, komt voort uit onderzoek onder zwangere
vrouwen die na
de bevalling de dwanggedachte ontwikkelden hun baby iets aan te doen. Ze kunnen geen onderscheid maken tussen de opwelling die iedereen wel eens heeft (ik zou de baby uit het raam kunnen gooien) en de daad (ik gooi de
baby uit het raam). Dit heet Thought
Action Fusion. Andere
vormen zijn: Thought
Event Fusion (gedachte over een gebeurtenis en het werkelijk
voorkomen van de gebeurtenis vallen samen) en Thought Object Fusion: als ik denk de
ander te besmetten, dan gebeurt dat.
In het bijgaande schema valt dat onder ‘kanstaxatie’, waarbij ‘ha’ staat voor handeling (thought action fusion); ‘gb’ voor gebeurtenis (thougt event fusion), en ‘ob’ voor object (thought object fusion)
 |
| klik op het schema om het te vergroten |
Dwangstoornissen en EMDR
Bijna de helft van
de dwangpatenten zegt geen baat te hebben bij Cognitieve Gedragstherapie en 25% haakt af. Volgens Rijkeboer en Ten
Broeke zou het wel eens heel goed
kunnen werken om naast de gebruikelijke ERP behandeling
EMDR-strategieën in te zetten.
Als EMDR therapeut
kun je bijvoorbeeld de typische leergeschiedenis
van je patiënt
behandelen. Je gaat dan terug naar
hardnekkige opvattingen of trauma’s uit de jeugd. Dat staat onder het kopje
‘geschiedenis’ in bijgaand schema.
Vraag bijvoorbeeld
aan iemand die continu denkt dat hij een kind heeft aangereden - en daarom tot wel vijf keer toe dezelfde route moet rijden om te
controleren of er niet ergens een dode
lichaam ligt, of dat er ergens politie of ambulances te zien zijn - : Wat zie je voor je als
je denkt aan het autorijden? De
client moet zich dan concentreren op het beeld, in plaats van over te gaan tot de
dwanghandeling. Als de beelden hun emotionele lading hebben verloren,
dan kun je de ERP behandeling waarschijnlijk
makkelijker uitvoeren. De flashforward kan worden
toegepast op de kanstaxatie.
Het
standaardprotocol linksom kan gebruikt worden voor de ingrijpende gebeurtenis
die mogelijk de dwang heeft uitgelokt. Het rechtsom protocol kan worden
toegepast op het negatieve zelfbeeld. Ten Broeke geeft ook nog aan hoe je het
Future Template kan toepassen: je zoekt de situatie op die de dwanghandeling
uitlokt. Je focust erop, de angst komt op maar de dwanghandeling als respons
blijft uit. Als cognitieve interweave stelt Ten Broeke voor: stel eens dat je
het ook zo zou kunnen zien of voelen; doe eens alsof…
De overtuigende presentatie van Marleen Rijkeboer en Erik ten Broeke
inspireert om te experimenteren met EMDR bij dwangstoornissen en resultaten te
delen.
Posts
