dinsdag 16 augustus 2016

Vijf bezwaren tegen mindfulness- en gelukstrainingen

Het lijkt zo mooi. Al die bedrijven die investeren in het welbevinden van hun medewerkers. Mindfulness, vitaliteit, gelukstrainingen, positief denken, anti-stresstrainingen. Coaches hebben het er druk mee. Ik ook. Maar met de populariteit van dit soort trainingen licht ook de keerzijde op.
“Goodness is good for business” zegt het hoofd van de mindfulness training van Google, Chade-Meng Tan. Als je als baas aardig bent voor je werknemers, zijn je werknemers aardig voor je klanten en dan zijn de klanten weer zo aardig zaken te doen met jouw bedrijf, zo redeneert hij. Iedereen blij. Logisch dat meer bedrijven het voorbeeld van Google volgen. General Mills, Aetna, BlackRock en Goldman Sachs, zijn maar een paar voorbeelden van bedrijven die mindfulness trainingen geven voor hun medewerkers.

Positieve verhalen te over. “Bij ons eet niemand zijn lunch meer achter de computer. Wij gaan met z’n allen naar de kantine, of de stad in.” Bij een ander wordt er na werktijd niet meer gemaild. Of medewerkers moeten op vrijdagmiddag hun werktelefoon en laptop inleveren, waar ze een vrij weekend voor terugkrijgen.

Daar kan toch niet veel tegen zijn? Probeer zelf maar eens de meest gebruikte gelukstip. Begin een dankbaarheidsdagboek. Noteer iedere dag drie dingen die je een gevoel van dankbaarheid geven. Je energie neemt met de dag toe. Meer bewegen, minder op je telefoon kijken, vaker lachen. Je wordt er niet slechter van.

Maar al die aangeleerde en soms opgelegde vrolijkheid heeft ook een schaduwkant. Verschillende mensen hebben daar de laatste tijd op gewezen. Zoals Pascal Bruckner in L’Euphorie perpétuelle, Barbara Ehrenreich in Bright-Sided, Micki McGee in Self-Help Inc en onlangs William Davies met zijn boek The Happiness Industry. Ik vat de belangrijkste bezwaren even samen.

1. De oorzaak van persoonlijke stress wordt niet aangepakt

Mindfulnesstrainingen helpen om je minder gestrest te voelen, maar laten de oorzaak van de stress buiten beschouwing. Een belangrijk advies bij mindfulness is dat je nare gevoelens niet moet afwijzen. Accepteer het gevoel. Zie het onder ogen, maar maak het niet groter door je druk te maken over de oorzaken, of te denken dat je het niet zou mogen voelen. Dat helpt om je minder gestrest te voelen, maar het helpt niet om dingen die niet goed zijn, te verbeteren.

2. Angst en onzekerheid nemen toe

In de Happiness Industry beschrijft William Davies hoe de focus op geluk heeft geleid tot een industrie van apps die gericht zijn op meting, bewaking en besturing. Zelf werk ik wel met de app Happify. Als je die app opent krijg je een vragenlijst over hoe gelukkig je je voelt. Met de oefeningen die je krijgt, wil je natuurlijk je score verhogen. Als dat lukt, feliciteert Happify je. Maar gaat je score omlaag, dan heb je niet genoeg je best gedaan. Hoe kan dat? vraag je je af. Wat heb ik mis gedaan? Waarom lukt het anderen wel, en mij niet? Dat gevoel te falen neemt helemaal toe als je scores openbaar worden gemaakt.

3. Leidt niet tot structurele verbeteringen in de organisatie

Het is mooi als je je boterham niet meer bij de computer eet en in het weekend gaat wandelen in plaats van mailen. Maar daarmee verandert er wezenlijk niets in de organisatie. Scheve verhoudingen, onduidelijke afspraken, tegenstrijdige opdrachten, die verhelp je niet door je alleen op het welbevinden van het individu te richten.

4. Bevordert sektarisme

Als iedereen altijd maar happy en mindful moet zijn, is dat niet alleen lastig voor mensen die iets verdrietigs meemaken,  maar het creëert ook een eenzijdige visie op gezond gedrag. De ideologie wordt opgelegd. Het kan ook prettig zijn om je even af te zonderen en te somberen. Als daar geen ruimte voor is, kan de nadruk op positiviteit een griezelig keurslijf worden. Tony Hsieh, CEO van Zappo en auteur van Delivering Happiness, moedigt bedrijven aan 5 tot 10% van de medewerkers te ontslaan die het minst geïnteresseerd zijn om mee te doen met geluksprojecten. En in Engeland, waar de nationale geluksindex  is ingevoerd, worden werklozen nu al gedwongen positief-denken sessies bij te wonen.

5. Vergroot kans op depressiviteit bij afvallers

Het geloof in mindfulness en geluk kan mensen ook de ogen doen sluiten voor hun onvermijdelijke beperkingen. Als alles maakbaar is, neemt bij mislukking het gevoel persoonlijk te falen alleen maar toe. In plaats van je schouders op te halen over een misser, raak je in de put. Op die manier creëert de optimalisatie van geluk zijn eigen ziektebeelden zoals  depressiviteit en burn-out.

Moet je er als bedrijf dan maar afzien van geluks- en mindfulness trainingen? Dat hoeft ook weer niet. Wel is het belangrijk om het geluk van de medewerker niet slechts als middel tot een doel te zien, maar meer als een doel op zichzelf. Geluk is ten slotte meer dan winst maken.


Geen opmerkingen: